İ’LA

İ’LA

ALPEREN GÜRBÜZER

Allahü Teala Kur’an’ı Kerimde; ‘Zevcelerine yaklaşmamaya yemin edenlere dört ay beklemek vardır. Bunlar zevcelerine geri dönerlerse şüphesiz Allah affedicidir ve merhametlidir. Şayet boşamaya karar verirlerse şüphesiz ki Allah işitici ve bilicidir.’ (Bakara,2/226)diye beyan buyuruyor.
Yukarıda beyan buyrulan ayeti Kerimede anlaşıldığı üzere İ’lanın niteliği kişinin yaptığı özel yemindir.Yemine ilişik olmasızın bir süre kadına yaklaşmamakla İ’la gerçekleşmez. Dolayısıyla birkişi karısına ; Vallahi seninle dört ay ilişki kurmayacağım dese i’la gerçekleşmiş olur. İ’lada kinaye içeren ifadelerde niyet esastır. Şayet niyetinde İ’layı kastettiği açıklarsa bu İ’ladır, İ’la amaçlı söylemedim derse İ’la sayılmaz ve bu açıklamasına itibar edilir. Bir kimse karısına sen benim helalim değilsin ifadesiyle İ’laya niyet etse İ’la gerçekleşir.
Bir kimse karısına; vallahi sana sonsuza kadar yaklaşmayacağım, ya da kıyamete kadar yaklaşmam dese ebedi bir şekilde i’la gerçekleşmiş olur. Bir kişi karısına beş ay yaklaşmayacağım dese geçici i’la vuku bulur.
İ’la bir şarta bağlı olunca şarta bağlı İ’la meydana gelir.
Çocukların, delinin i’la’ları dikkate alınmaz, çünkü boşama yetkisine sahip değildirler.
İnsanın kendini cinsel arzularından men etmesi hür kadın için en az dört ay, cariye için en az iki ay olmalıdır. Dört ayın sonunda koca karısına dönerse mesele kalmaz. Dönmezse talak-ı bainle(Bain talak kesin boşama şekli) boşanmış olur. İ’la’dan dönmek cinsi ilişkide bulunmakla olur. Ben İ’la’dan vazgeçtim sözü yeterli değildir.Fakat hasta ise bu söz kafi, ancak iyileşince cinsi ilişki gerekir. Yeminin ardından anılan süre içinde cinsel ilişki kurduğu takdirde yemin kefareti ya da ceza gerekir. Bu kefaret ise bir köleyi azad etmek, onfakiri doyurmak(bir fakiri ongün doyurmakda olur), ya da giysi almak veya üç gün ard arda oruç tutmaktan ibarettir. Giysinin en az limiti üç aydan fazla giyilebilen tek parça elbisedir. Kefaretten amaç, bir suç ve günahın örtülmesidir. Helali haram kılmak birtür yemindir çünkü. Bir kişi helal olan bir şeyi kendisine haram kılarsa, onu mübah görürse yemin kefareti lazım gelir..
İ’la eşler arasında birtakım problemlerden kaynaklanan bir durum olması dolayısıyla kınanıp, mekruh görülmüştür. Fakat çocuğuna süt vermek mecburiyetini hisseden birkadının hamile kalmak endişesine dayanarak kendi arzusu ile İ’la mekruh sayılmaz. İ’la aslında kadının cinsel duygularını ihlal etme anlamını da taşır. Ki, cahiliye döneminde öne alınmış boşama türü idi İ’la. İslamiyet sayesinde ertelenmiş bir bain boşama haline getirilerek, dört ay denen bir süre ile kayıt altına alınmış, böylece cahiliye döneminde uygulanan bir veya ikiyıl hertürlü cinsel ilişki ve evlilikten mahrum kalıp mağdur olan kadınların hak kayıpları giderilmiştir.
Bir kişi karısına; eğer seninle cinsel ilişkide bulunursam falan karım boş olsun, Kabe’ye ziyaret bana vacip olsun, yemin kefareti gereksin gibi yemin billah ederse İ’la gerçekleşir. Fakat namaz yada savaş adına yemin ederek İ’la gerçekleşmez, çünkü namaz nefse hafif geldiği için, savaşda herkeske bilinen bir şey olmadığından dolayıdır.. Hac ile oruç bunun aksine.
İ’la’da hürlük şart değildir. , Ama bir köle mülk sahibi olmadığından Allah adını zikrederek yemin ederse İ’la gerçekleşir. Aynı zamanda İ’la için müslümanlık ön şart değildir. Ama gayrimüslim; İslamı kavramlar adına(hac, sadaka, oruç vs.) yemin ederek İ’la gerçekleşmez. Gayrimüslim; karısına seninle cinsel ilişkide bulunursam kölem azad olsun, ya da boş olsun diye yemin ederse İ’la gerçekleşir. Gayri müslimde Allah’a inanır, bu yüzdendir ki hukuk önünde tıpkı müslümanlar gibi kendilerine yemin yöneltilerek İ’la gerçekleştirilir. Fakat onlar kefarete tabii tutulmazlar. Çünkü kefaret ehli değildirler.
Bir kimse karısına çocuğu sütten kesilinceye kadar ilişki kurmayacağım diye yemin ediverirse İ’la gerçekleşmez.
Cinsel ilişkiye engel kadınlar ( vaginal kanalların tıkalı olması-retak, ya da aşırı kanamalı olması, Afel-vaginal organın dışında ilişkiye engel maraz, karn- ilişkiye engel kemik vs.) hakkında İ’la sözkonusu olmaz. Çünkü zaten ilişkiye engel durum var ortada.
Velhasıl İ’ladan dolayı gereken kefaret yemin kefaretinden ibaret olup, kadın haklarını güvence altına alınması hedeflenmiş bir metoddur..